Menu
Cannabis is een unieke, tweeslachtige plant uit de hennepfamilie. Ze is bijzonder veelzijdig: ze wordt gebruikt als medicijn, maar ook als een genotmiddel dat allerlei perspectieven oproept en een eigen dynamiek heeft. De roes die je van cannabisproducten als hasj en wiet krijgt is anders dan die van alcohol. Er rust nog steeds een maatschappelijk stigma op cannabis, ook al is ze na alcohol en tabak het meest gebruikte genotmiddel ter wereld.
Op de bloemtoppen en de bovenste bladeren van de cannabis- ofwel hennepplant zitten kleine kliertjes, trichomen*. Dit zijn een soort haartjes* die hars afscheiden en stuifmeel aantrekken. Cannabis blijkt een grote hoeveelheid verschillende stoffen te bevatten. Tot nu toe zijn er al meer dan 500 stoffen geïdentificeerd, waarvan sommige ook in andere planten voorkomen, zoals bepaalde geur- en kleurstoffen. De cannabinoïden zijn echter uniek en worden in geen enkele andere plant gevonden. De bekendste en voornaamste werkzame stoffen van hasj en wiet, de cannabinoïden THC (tetrahydrocannabinol*) en CBD (cannabidiol), worden aangetroffen in de hars van de plant. De vrouwelijke variant van de cannabisplant bevat veel meer THC dan de mannelijke. De geurstoffen (terpenen) en smaakstoffen (flavonoïden) in cannabis, indien significant aanwezig, zijn ook van invloed op de werking van cannabis. Vooral de terpenen zijn interessant. In het hoofdstuk over het verdampen van cannabis zullen we daar wat meer over vertellen. De concentraties en onderlinge verhouding van de verschillende werkzame stoffen in cannabis variëren per soort plant.
Wiet of marihuana is niets anders dan de gedroogde, verkruimelde bloemtoppen* en bladeren van de hennepplant. Voor de sterkte van wiet maakt het weinig uit of alleen het bovenste gedeelte van de plant genomen wordt of ook het middelste deel.
Hasj is de zuivere hars. Bij de productie van hasj wordt de hars van de bloemtoppen* gescheiden. Dit doet men door de plant te drogen, te koelen en daarna te zeven. De fijne harskorrels vallen door de zeef heen. Dat zeven kan nog een aantal keer herhaald worden. Vervolgens wordt het poeder warm of koud geperst. Bij koude persing blijft de hasj blond van kleur en bij warme persing wordt het donkerder. Dat kan met de hand of met een hulpmiddel zoals een fles of een pers. Zo komt er olie vrij die ervoor zorgt dat het poeder aan elkaar blijft kleven. Er ontstaat dan een bruin plakje: hasj.
Hasj en wiet zijn na alcohol en tabak de meest gebruikte genotmiddelen ter wereld. Wiet wordt onder allerlei pakkende namen verkocht die verwijzen naar de originele sativa- en indicasoorten, zoals Haze en Skunk. Tegenwoordig is het merendeel van de cannabissoorten hybride, waarbij of de sativa of de indica dominant is. Hasj en wiet worden meestal gerookt – puur of vermengd met tabak – en in een stickie of joint gerold. Steeds vaker worden ze ook wel verdampt. Verder kan cannabis verwerkt worden in voedingsmiddelen zoals cake (spacecake) of thee. Het eten van cannabis heeft een andere invloed en werkingsduur dan het roken ervan. Spacecake kan heel anders kan aankomen dan een joint.
De hennepplant heeft ook veel industriële toepassingen. Ze wordt gekweekt voor haar vezels waarvan doek, touw* en papier worden gemaakt, en voor haar zaden die dienen als voedsel voor vogels of voor in de muesli. Verder wordt er olie van gemaakt voor zeep en lampolie. Hennepplanten die voor deze doelen verbouwd worden bevatten vrijwel geen THC en je wordt er dus niet stoned of high van.
In Nederland wordt cannabis sinds 2003 door artsen als medicatie voorgeschreven bij lichamelijke problemen zoals chronische pijnen. Medicinale cannabis die op recept via de apotheek verkrijgbaar is wordt door sommige verzekeraars bij een aanvullende verzekering gedeeltelijk vergoed.*
Wetenschappelijk onderzoek heeft onmiskenbaar aangetoond dat cannabis werkt bij:
Daarnaast worden er steeds meer gegevens en positieve berichten van patiënten en artsen bekend over de werking van cannabis bij andere aandoeningen. Daarvoor zijn de wetenschappelijke bewijzen echter nog onvoldoende. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, epilepsie, jeuk, migraine, reuma, reumatoïde artritis, ADHD en hersentrauma.
Medicinale cannabis speelt vooralsnog geen rol bij de genezing van de aandoeningen, maar kan wel de symptomen verlichten. Ook kan medicinale cannabis de doseringen en bijwerkingen van andere medicatie helpen verminderen.
De medische successen die worden behaald met cannabis zijn goed te begrijpen als we kijken naar de manier waarop ons lichaam erop reageert met behulp van ons endocannabinoïde systeem. Dit is een biologisch systeem van cannabinoïde receptoren in onze hersenen en al onze organen. Als deze receptoren worden geactiveerd, zorgen ze voor een tweerichtingscommunicatie tussen de lichaamssystemen. Zo speelt het endocannabinoïde systeem een belangrijke rol in het menselijk lichaam en regelt het talloze noodzakelijke functies, waaronder:
Er zijn mensen die cannabis in het kader van zelfzorg toepassen en het zelf kweken of in de coffeeshop aanschaffen omdat ze het niet door hun arts voorgeschreven krijgen, de kwaliteit van cannabis van de apotheek onvoldoende vinden of het niet vergoed krijgen.
Wat voor effect cannabis heeft hangt samen met een aantal factoren. De drug (het middel zelf, de dosering en de manier van inname), de set (eigenschappen van de persoon die het neemt, zoals geslacht, gewicht, psychische gesteldheid, etc.) en de setting (factoren in de fysieke en sociale omgeving) bepalen samen de werking van een bepaald middel. Bij roken werkt cannabis al na enkele minuten. Het effect verflauwt na twee tot drie uur. Het is belangrijk om voordat je cannabis consumeert te bepalen hoe stoned je wilt worden. Laat de situatie het toe om helemaal ‘knetter stoned’ te worden of kun je de cannabis beter wat meer doseren voor een subtielere high? Bij cannabis die verwerkt is in eten zal het effect, ook afhankelijk van de dosering, langer aanhouden en intenser zijn.
Behalve voor de ontspanning wordt cannabis ook gebruikt ter bevordering van de creativiteit, ter inspiratie, als geestelijke stimulans of voor een rijkere fantasie.* In het verlengde daarvan ligt een verhoogde spiritualiteit of het hebben van een intensere beleving van seksuele gevoelens, kleuren, smaken, geluiden, muziek, natuur of beelden. Anderen gebruiken cannabis omdat hun gewaarwording sterker wordt. Zij worden gevoeliger voor aanrakingen en ervaren normale indrukken als nieuw of dieper. In al deze situaties beleven gebruikers over het algemeen plezier aan cannabis en voelen ze zich ontspannen.
Gebruikers spreken vaak over high of stoned zijn. Met ‘high zijn’ wordt een opwekkende of energieke invloed bedoeld en ervaar je vooral psychische effecten zoals dagdromen, visualisaties, scherpere focus, een verruimde geest. Je voert intieme of intense gesprekken. Met ‘stoned zijn’ wordt een meer lichamelijk en ontspannen effect bedoeld. Je hebt geen zin om te bewegen. Van hasj en wiet kun je beide high of stoned worden. Dit hangt af van de soort hasj of wiet die gebruikt wordt en die door iedereen anders wordt ervaren.
Het gebruik van cannabis kan je dagelijkse routine prikkelen, bevorderen of verheffen. Het kan het beste gecombineerd worden met plezierige activiteiten als ontspanning en inspanning. Cannabis kan ook de welbekende onweerstaanbare vreetkick veroorzaken.
Psychische effecten van cannabis:
Hoe de effecten van hasj of wiet worden ervaren, verschilt van mens tot mens. Ook is belangrijk in welke omgeving gebruikt wordt. Sommigen worden van hasj meer ‘high’, ze worden actief en spraakzaam. Het effect van wiet is meer stoned. Dat wordt ervaren als ontspannen, maar ook loom, zwaar, passief en in zichzelf gekeerd. Overigens is het niet zo zwart-wit. Dit kan voor andere mensen omgekeerd zijn. Ook van hasj kunnen mensen loom worden.
Veel mensen ervaren een ander effect wanneer ze cannabis eten in een spacecake in plaats van het te roken. Bij het roken komt het via de longen direct in het bloed en merk je de invloed veel sneller. Zo wordt de hoeveelheid werkzame stof per trekje van een joint langzaam opgebouwd. Bij het eten duurt het een tijd voordat het werkt, dit kan wel twee uur duren. Als het begint te werken voel je in één keer de volledige hoeveelheid waardoor het effect een stuk sterker kan zijn. Je weet van tevoren vaak niet hoeveel er precies in een spacecake zit dus is doseren moeilijker. Daarnaast maken mensen wel eens de fout om niet lang genoeg te wachten voor ze meer nemen. Na een uur merken ze bijvoorbeeld nog niks en denken ze dat het niet werkt. Dan neem je al snel te veel.
Het kan voorkomen dat iemand zich niet prettig voelt door een te hoge dosering. Dit kan zo beangstigend zijn dat diegene in paniek raakt. Dit komt vooral voor bij beginnende gebruikers, eters van spacecake, toeristen en mensen die naast hasj of wiet nog iets anders gebruiken. Het is belangrijk om te weten dat je niet kan overlijden aan een overdosis cannabis en dat het vanzelf weer over gaat. Vaak helpt het om even rustig met de gebruiker te gaan zitten en hem of haar iets zoets te drinken te geven. Zodra iemand zich op zijn/haar gemak voelt zal de angst afnemen.
Hasj of wiet combineren met een ander middel kan tot onvoorspelbare effecten leiden.
THC lost op in de rook en komt in de longblaasjes terecht. Via de longblaasjes wordt het in het bloed opgenomen. Van de longen gaat het bloed met THC naar het hart. Het hart pompt het bloed met THC vervolgens naar andere organen, zoals de hersenen, de lever en de nieren. De hersenen zorgen grotendeels voor de effecten van THC. Een deel van het THC-rijke bloed komt ook aan in de lever. In de lever wordt de THC afgebroken door enzymen en daar omgezet door de iso-enzymen CYP2C9 en CYP3A4 van het cytochroom P450 systeem, tot 11-hydroxy-THC (11-OH-THC). Deze metaboliet is biologisch actief. Het is waarschijnlijk dat deze verbinding bijdraagt aan de effecten van cannabis. Vervolgens wordt 11-OH-THC omgezet tot 9-carboxy-THC (THC-COOH), dat biologisch inactief is. Tevens worden er vele andere, inactieve, metabolieten gevormd. Een deel van het THC-rijke bloed komt ook aan in de nieren. De nieren filteren de afbraakstoffen uit het bloed, waarna ze met de urine uitgescheiden worden. Als er wordt getest op wiet, wordt er niet naar THC gezocht maar naar een van de afbraakstoffen. Metabolieten van THC kunnen tot enkele weken en in enkele gevallen tot een maand na het laatste gebruik van cannabis in de urine worden aangetoond. Ten slotte wordt een deel van de THC ook opgeslagen in het vetweefsel. Vanuit het vetweefsel wordt het weer heel langzaam afgegeven aan het bloed. Dat gebeurt in minuscule hoeveelheden. Een gebruiker merkt daar niets van. Door die langzame afgifte uit het vetweefsel is hasj of wiet nog wel tot bijna een maand aantoonbaar in het lichaam.
Een deel van het THC-rijke bloed bereikt de hersenen. Daar beïnvloedt THC de manier waarop zenuwen signalen aan elkaar doorgeven. In de hersenen bevinden zich stoffen die een rol spelen bij de overdracht van signalen, ook wel neurotransmitters genoemd. Doordat deze overdrachtsstoffen zich binden aan de receptoren (ontvangers) van andere zenuwen, kunnen signalen in de hersenen overgedragen worden. Afhankelijk van het hersengedeelte waar dat gebeurt, veranderen dan bepaalde lichamelijke functies.
Enige jaren geleden is een overdrachtsstof ontdekt die van nature in de hersenen voorkomt en waarvan de werking veel lijkt op die van cannabis. Deze stof heet anandamide. Als cannabis de hersenen bereikt, imiteert het de werking van anandamide. In bepaalde gebieden van de hersenen zitten veel receptoren (CB-receptoren) waaraan anandamide en dus ook cannabis zich kan binden. Gebieden in de hersenen met veel anadamide-receptoren zijn o.a.: de hypothalamus (reguleert de eetlust), de hippocampus (geheugen), de amygdala (emotie en angst), het cerebellum (spier-coördinatie), de basale gangliën (controle en plannen van beweging), de neocortex (cognitieve functies, integratie van zintuiglijke input) en het beloningscentrum (ontstaan van lekkere gevoelens). Op deze hersengebieden zal cannabis dus invloed uitoefenen. Een bekend effect van cannabis is bijvoorbeeld dat je dingen die net gebeurd zijn niet onthoudt. Zo weet je soms halverwege een zin niet meer wat je wilde gaan zeggen. De hippocampus is een plek die van groot belang is voor het geheugen. Verbinding van THC met de anandamide-receptoren in dat gebied verstoort de geheugenfunctie, waardoor het lastig wordt recente gebeurtenissen te onthouden. Sommige wetenschappers beschouwen de werking van anandamide als de noodrem van het brein die de zenuwcellen beschermt tegen stress.
Veel cannabisconsumenten denken dat de invloed van cannabis alleen bepaald wordt door de sterkte van de soort, maar met een vaporizer kan door de temperatuur het effect ook worden beïnvloed. Bij het aansteken van cannabis wordt plantmateriaal verbrand waarbij rook, carbondioxide en andere schadelijke stoffen vrijkomen. De temperatuur bij verbranding in een joint is heet genoeg om de THC en andere werkzame bestanddelen te activeren, maar deze ‘mokerslag-benadering’ is niet erg efficiënt omdat zulke hoge temperaturen ook de vluchtige cannabinoïden en terpenen kunnen vernietigen.
Terpenen zijn een grote groep essentiële, organische moleculen die in meerdere planten voorkomen*. Ze vormen de aromatische oliën in de toppen van de cannabisplant die een sterke geur afgeven en de plant beschermen. Door deze geuroliën worden schimmels, herbivoren (planteneters) en andere natuurlijke vijanden afgeschrikt of nuttige insecten juist aangetrokken voor bestuiving. Naast deze belangrijke eigenschap beschikken terpenen over allerlei andere, zeer uiteenlopende biologische functies die helpen de plant gezond te houden. Recent is ontdekt dat ze ook zeer waardevol zijn voor degene die de plant consumeert; de terpenen werken nauw samen met de andere werkzame stoffen van cannabis (cannabinoïden) en kunnen van invloed zijn op het effect. Er zijn interacties tussen cannabinoïden en terpenen waargenomen die gunstig zijn voor de behandeling van pijn, ontstekingen, depressie, angst, verslaving, epilepsie, kanker en schimmel- en bacteriële infecties. Ook zorgen sommige terpenen voor een hogere opname van THC in het bloed, terwijl andere de psychoactieve effecten van THC juist weer afzwakken. Hieronder worden vijf terpenen beschreven die in hogere concentraties in cannabis voorkomen en bij een specifieke temperatuur vrijkomen.
Myrceen is de meest voorkomende terpeen in cannabis en zorgt voor het merendeel van aromatische oliën in diverse cannabissoorten. Myrceen kan ook worden gevonden in andere planten zoals hop. Het aroma van myrceen wordt wel vergeleken met dat van kruidnagel. Bekend is dat het anti- inflammatoire, antibacteriële en pijnstillende eigenschappen bezit. Myrceen heeft een verdovend, kalmerend en ontspannend effect. Het verhoogt ook de psychoactieve invloeden van THC.
Limoneen is daarnaast het meest aanwezig in cannabis. Zoals de naam al suggereert, heeft het een sterke citrusgeur die bekend is om de schimmeldodende en antibacteriële eigenschappen. Limoneen kan moeiteloos de bloed-hersenbarrière passeren. Er wordt aangenomen dat het helpt de mentale focus en de concentratie te verhogen, maar waarschijnlijk profiteert het algehele welzijn ervan. Zo is er anekdotisch bewijs dat het ook gunstig is voor de seksuele gezondheid. Sommige producten op de huidige markt bevatten limoneen om depressie en angst te bestrijden. Het is een natuurlijk insectenwerend middel. Haze-soorten zijn een geweldige bron van limoneen.
Linalol doet denken aan verse bloemen en verspreidt een bloemrijke lavendelgeur met vleugjes kruidigheid. Het heeft een verdovende en kalmerende invloed en wordt gebruikt voor de behandeling van nervositeit en angst. Het zou ook pijnstillende en anti-epileptische eigenschappen bezitten. Linalol is de terpeen die deels verantwoordelijk is voor de kalmerende en verdovende effecten van bepaalde cannabissoorten.
Caryophylleen heeft een pittige smaak. Dit terpeen wordt vaak gevonden in kruiden zoals zwarte peper, maar dus ook in cannabis. Het is een sterk lokaal anti-inflammatoir en pijnstillend middel. Kruidnagel, bekend als een natuurlijke remedie bij kiespijn, bevat er een flinke hoeveelheid van. Gezegd wordt dat caryophylleen ook schimmelwerende eigenschappen heeft.
Pineen heeft een geur die doet denken aan dennen en sparren. Veel planten bevatten pineen, zoals rozemarijn en salie. Van dit terpeen wordt gedacht dat het ontstekingsremmende eigenschappen bezit. Daarnaast is het een slijmoplossend middel en verwijdt het de bronchiën. Onderzoek heeft aangetoond dat pineen het geheugen positief kan beïnvloeden. Onder de cannabissoorten met veel pineen vinden we diverse Skunk-soorten. Pineen kan energie opwekken en het verbetert de concentratie.
We hebben al uitgelegd dat het finetunen van de werking van cannabis niet mogelijk is als zij verbrand en gerookt wordt. Maar het kan wel door haar te verdampen. De sleutel om het effect te kunnen regelen is de temperatuur waarop je haar verwarmd. Een cannabissoort met een hoog CBD-gehalte moet om de werking te kunnen ervaren bijvoorbeeld worden verhit tot 180 graden Celsius. De invloed van de ontspannende terpeen linalol wordt pas merkbaar bij 198 graden Celsius. De intensiteit van de roes of high van cannabis wordt dus bepaald door de temperatuur: hogere temperaturen benadrukken de effecten terwijl lagere temperaturen eerder voor een zachtere, mildere ervaring zorgen.
Cannabis heeft een variëteit aan waardevolle bestanddelen waarvan de werkzame stoffen vrijkomen bij verschillende verdampingstemperaturen waardoor de plantzuren omgezet worden in cannabinoïden. Met het onderstaande overzicht geven we een indicatie van hoe de temperatuur van invloed is op het algehele effect bij verschillende cannabissoorten.
